Covid-19 Karşılıklı Sorumluluk Gerektirir
COVID-19’un, insanlığın ona kötü muamelesi nedeniyle doğadan bir ceza olması hakkında kapsamlı bir konuşma var. Saygı duyuyorum, ama buna katılmıyorum. Gördüğüm üzere, doğada hiçbir ceza yoktur; doğa yasaları vardır. Örneğin yerçekimi doğal bir yasadır. Uçabileceğiniz düşüncesiyle yüksek katlı bir binanın çatısından atlarsanız, yolu yarılamış olsanız bile manzarayı izlerken ve yüzünüzde rüzgâr, yaşamın size gülümsediğini düşünerek öleceksiniz. Ancak, yerçekimi yasasına uyar ve sağlam çatıda kalırsanız, güvende olursunuz.
Yüzyıllar boyunca, insanlık, olmadığı gibi, yani çatıdaki bu aptal gibi davrandı: Dünyanın tek hükümdarı gibi. Çok yükseğe zıpladık ve şimdi aşağı doğur serbest düşüşteyiz. Aşağı inerken, başarımızı kutladık ve “Şimdiye kadar çok iyiydi” dedik. Ama gerçeklik algımızı büken ben merkezli doğamız tarafından yanıltılmışız. Şimdi, altımızdaki zemine hızla yaklaşırken serbest düşüşü, açıp durdurabileceğimiz tek bir paraşüt var: İnsan doğasını, doğanın geri kalanıyla hizaya sokmak. Başka hiçbir şey alttaki asfaltla çarpışmayı engelleyemez.
Kumdan Kaleler
Birkaç hafta içinde, Koronavirüs medeniyetin yörüngesini durdurdu. Turizm, ulaşım, spor, eğlence, kültür, sanayi, eğitim, sosyalleşme ve hatta dua için bir araya gelme gücümüz durduruldu. Kısacası, virüs hayatımızı durdurdu. Birçoğu hala yiyecek ve barınak gibi temel beslenmeye sahiptir, ancak ileride bu bile şüphelidir.
Aynı zamanda, bu birkaç hafta içinde COVID-19, doğanın insanlar tarafından yok edilen birçok yönünü yeniden başlatmayı başardı. Çin’deki hava on yıllardır ilk kez berraktır ve balıkların uzun yıllar bulanık sularda yüzdüğü Venedik kanallarında artık kuğuların da yüzdüğünü görebilirsiniz. Doğa gözle görülür biçimde yenileniyor. İnsanlığa karşı misilleme yapmıyor; bizi doğanın geri kalanından ayırdı ve uyumu ve dengeyi yeniden sağladı.
Koronavirüs bize bir mesaj gönderiyor: Böylesine değer verdiğimiz uygarlığı yaratan insan doğası, doğanın geri kalanına aykırı durumdadır. Dünyanın geri kalanına zarar veriyor ve biz insanlara da zararlıdır.
İçinde yaşadığımız dünya, etkileşimlerin kendi parçaları arasındaki yansımasıdır. Doğa uyumlu bir işbirliği ile gelişirken, bizler iktidar ve kontrol mücadelesi tarafından yönlendirildik. Kumdan kaleler inşa eden yaramaz çocuklar gibi, kendi kalelerimizi inşa etmek ve dalga gelip hepsini yıkana kadar, herkesi parçalamak için savaşıyoruz, böylece düzgün bir şekilde baştan başlayabiliriz.
Homeostaz ve Karşılıklı Sorumluluk
Kurtlar, ABD’nin Wyoming kentindeki Yellow Stone Milli Parkı’nda nesillerini tüketmek için avlandıklarında, tüm ekosistem acı çekti. Aşırı nüfuslu otçullar, florayı tüketti, nehir kıyısı bitki örtüsü eksikliği nedeniyle akarsular rotalarından saptı, zayıf ve hasta olanlar yırtıcılar tarafından avlanmadığı için hayvanların sağlığı kötüleşti. Kurtlar parka tekrar sokulduğunda denge ve sağlık yeniden sağlandı.
Bu dengeyi yönlendiren doğal yasa, bir organizmanın, popülasyonun veya grubun farklı fakat birbirine bağlı unsurları veya grupları arasındaki denge durumuna doğru bir eğilim olarak tanımlanan “homeostaz” olarak bilinir.
Biz insanlar, doğanın geri kalanında homeostazı koruyan içgüdülerden yoksunuz. Bunun yerine, onu bilinçli ve isteyerek geliştirmeliyiz. İnsan homeostazı bizi yönlendiren doğal bir yasa değil, toplumumuzun temelini oluşturacak bir sosyal rehber olacaktır. Bu rehber “karşılıklı sorumluluk” olacaktır. Homeostaz gibi, karşılıklı sorumluluk da farklı ama birbirine bağımlı unsurlar arasında denge eğilimi anlamına gelir. Fakat insanlarda, kalıtsal olandan ziyade bilinçli bir eğilimdir.
Toplumlarımıza karşılıklı sorumluluk getirirsek, bir insan toplumu olarak büyümeye ve gelişmeye devam edebileceğiz. Bundan kaçınırsak, doğa bizi daha dengeli bir şekilde davranmaya zorlayacaktır, Koronavirüsün bugün yaptığı gibi. Ve ne kadar inatla reddedersek, doğa da o kadar saldırgan bir şekilde bizi boyun eğmeye zorlayacaktır.
Uygulamada, karşılıklı sorumluluğun getirilmesi fiziksel düzeyde ve entelektüel düzeyde olmalıdır. İlkinde, hükümetler insanların gıda, sağlık ve barınma için temel ihtiyaçlarına yönelmek zorunda kalacaklar. İkinci düzeyde, bilim insanlarının ve diğer uzmanların karşılıklı sorumluluk kavramını ortaya koyduğu ve günümüz gerçekliğinin ne gerektirdiğini açıkladığı bir çevrimiçi eğitim sistemi kurmalıyız.
Bu eğitim programlarının ardındaki fikir, sadece insanlığın virüsü aşmasına yardımcı olmak değildir. Daha ziyade, bu fikir, “ben” e odaklanmaktan “biz” e odaklanmaya geçerek, hayatımızı yöneten yaklaşımı değiştirmektir. Koronavirüsün, eski yaklaşım olan medeniyetimizi durdurmasının nedeni, bir an bile beklemek çok geç olacağından karşılıklı sorumluluğa dayanan yeni bir tane daha inşa etmemiz gerektiğindendir.
